หมูหนุ่มในวันนี้ สู่พ่อหมูในวันหน้า “เคล็ดไม่ลับการเลี้ยงพ่อหมูอย่างมีคุณภาพ” ภาค 1

ปฏิเสธไม่ได้เลยว่า หน่วยพ่อพันธุ์มีความสำคัญมากในฟาร์มสุกรแม่พันธุ์ เนื่องจาก คุณภาพน้ำเชื้อจากพ่อหมูเป็นปัจจัยหนึ่งที่ส่งผลต่อประสิทธิภาพผลผลิตของฟาร์ม ดังนั้นหลายๆฟาร์มจึงมีความพิถีพิถันกับการเลือกซื้อพ่อหมู ใส่ใจวิธีการเลี้ยง การจัดการในโรงเรือนพ่อพันธุ์ รวมถึงขั้นตอนการผลิตน้ำเชื้อ เพื่อให้พ่อหมูสุขภาพดี สามารถใช้งานเป็นพ่อหมูรีดน้ำเชื้อที่มีสุขภาพดี และสามารถให้น้ำเชื้อที่มีคุณภาพให้กับฟาร์มได้ยาวนานที่สุด อย่างไรก็ตาม บางท่านอาจจะยังไม่ทราบว่าคุณภาพของน้ำเชื้อส่งผลได้จากหลายสาเหตุ และบางสาเหตุนั้น เป็นปัจจัยที่ทุกคนอาจมองข้าม เป็นที่มาของบทความนี้ ทางทีมวิชาการแอมโก้ ได้รวบรวมปัจจัยต่างๆที่ส่งผลต่อสุขภาพพ่อหมูและคุณภาพของน้ำเชื้อมาให้ทุกท่านได้อ่านกัน

โดยหัวข้อในวันนี้เราจะเน้นที่ปัจจัยเรื่องของพันธุ์และการจัดการโรงเรือนพ่อหมูเป็นหลัก ได้แก่ การคัดเลือกหมูหนุ่มมาเป็นพ่อพันธุ์ พันธุกรรม, โรคที่ส่งผลต่อคุณภาพน้ำเชื้อ, การจัดการและสิ่งแวดล้อมภายในโรงเรือนพ่อพันธุ์ อาหารและโภชนาการ และสุดท้าย การรีดน้ำเชื้อพ่อพันธุ์

พันธุกรรมและการคัดหมูมาเป็นพ่อพันธุ์

วิธีการคัดพ่อพันธุ์นั้นมีความสำคัญมาก ที่จะเลือกพ่อพันธุ์ที่มีลักษณะดีและ ความสามารถในการสร้างน้ำเชื้อที่มีคุณภาพ หากฟาร์มไหนมีการคัดเลือกพ่อพันธุ์จากปัจจัยคุณภาพของน้ำเชื้อขณะที่หมูอายุน้อยกว่า 8 เดือน อาจทำให้ผลมีความคลาดเคลื่อน เนื่องจากหมูยังโตไม่เต็มที่ ดังนั้นควรมีการคัดเลือกพ่อหมูจากคุณภาพของน้ำเชื้อที่พ่อหมูอายุ 8 เดือนขึ้นไป เพื่อดูทั้งลักษณะโครงสร้างและความสามารถในการรีดน้ำเชื้อ

ปัจจัยเรื่องของน้ำหนักแรกคลอด เป็นจุดหนึ่งที่ใช้ดูแนวโน้มคุณภาพของพ่อหมูตัวนั้นได้ โดยลูกสุกรน้ำหนักแรกเกิดสูง (เกือบ 2 กิโลกรัม) จะมีขนาดอัณฑะใหญ่กว่า หมูที่น้ำหนักแรกคลอดต่ำ (ราว 1 กิโลกรัม) และเมื่อถึงเวลาคัดพันธุ์ ที่หมูอายุ 150 วัน หมูที่มีขนาดอัณฑะใหญ่ จะมีการสร้างอสุจิในปริมาณที่มากกว่าหมูที่มีอัณฑะเล็ก สำหรับปัจจัยเรื่องสายพันธุ์ หมูสายพันธุ์เปียแตรงและดูร็อค จะมีปริมาณอสุจิน้อยกว่า ลาจน์ไวท์ แลนด์เรซ และ เปียแตรง

บางฟาร์มในต่างประเทศมีการใช้เครื่องอัลตร้าซาวน์ตรวจดูลักษณะภายในของอัณฑะ และท่อเก็บอสุจิว่ามีความปกติหรือไม่ อย่างไรก็ตามเทคนิคนี้ควรให้ผู้เชียวชาญเป็นคนทำและอ่านผลเนื่องจากต้องใช้ความชำนาญ และยังไม่เป็นที่นิยมในประเทศไทยนัก

การเจ็บป่วยด้วยโรคต่างๆ

        ปัจจัยเรื่องของโรคและการติดเชื้อต่างๆ นอกจากจะส่งผลต่อสุขภาพของพ่อหมูแล้ว ยังทำให้คุณภาพของน้ำเชื้อเสื่อมลงอีกด้วย โดยในบทความนี้จะยกตัวอย่างเชื้อแบคทีเรียและเชื้อไวรัสบางตัว ที่เราทุกคนอาจมองข้ามมาให้ทุกคนได้อ่านกัน

• โรคแท้งติดต่อ (Brucellosis), โรคฉี่หนู (Leptospirosis) เป็นเชื้อแบคทีเรียที่ส่งผลให้คุณภาพน้ำเชื้อของพ่อหมูลดลง
• โรคอหิวาต์สุกรทำให้อัณฑะฝ่อและสร้างอสุจิที่ผิดปกติมากขึ้น
• PRRS (PRRSv) ไม่ได้สร้างรอยโรคบนอัณฑะพ่อหมู แต่ด้วยตัวไวรัสที่มีการเจริญเติบโตบนผนังเซลล์อัณฑะ ผลที่ตามมาคือ อสุจิที่ผลิตได้จะมีความผิดปกติและปริมาณน้ำเชื้อที่พ่อหมูสร้างได้จะลดลง

ลักษณะโรงเรือน, คอกพ่อหมู และสิ่งแวดล้อมในโรงเรือน

ลักษณะโรงเรือนและสิ่งแวดล้อมของพ่อหมูอาจส่งผลต่อพ่อหมูทั้งทางตรงในเรื่องของสุขภาพและทางอ้อมคือ ส่งผลต่อคุณภาพน้ำอสุจิ จากโอกาสในการปนเปื้อนของแบคทีเรียในคอกและสิ่งแวดล้อม หากฟาร์มไหนมีวัสดุรองนอนให้แก่พ่อหมู ควรเอาวัสดุรองนอนออกก่อนเวลารีดน้ำเชื้อเพื่อป้องกันการปนเปื้อนแบคทีเรีย

• การศึกษาในอดีต พบว่า การเลี้ยงหมูหนุ่มในคอกรวม โดยจัดหมู จำนวน 8 ตัว ในคอกขนาด 4 x 4.3 เมตร ตั้งแต่น้ำหนัก 30 kg จนกระทั่งพ่อหมูสามารถขึ้นดัมมี่ได้ 2 ครั้ง (อายุประมาณ 6 เดือน) จะมีขาที่แข็งแรง ความกำหนัดที่มากกว่า ปริมาณน้ำเชื้อที่เยอะกว่า และสามารถใช้รีดน้ำเชื้อได้ก่อนพ่อหมูที่ถูกเลี้ยงอยู่ในคอกเดี่ยว)
• แสงสว่าง พ่อหมูที่อยู่ในโรงเรือนที่มีแสงสว่าง 10-500 ลักซ์ อย่างน้อย 15 ชั่วโมงต่อวัน ตั้งแต่อายุ 11 สัปดาห์จนถึงช่วงเจริญพันธุ์ (24-26 สัปดาห์) จะมีการเจริญพันธุ์เร็วและมีความกำหนัดมากกว่าพ่อหมูที่ถูกเลี้ยงด้วยแสงธรรมชาติ
• ปัจจัยเรื่องความเครียดจากอากาศ: พ่อหมูที่ถูกเลี้ยงในโรงเรือนที่มีอุณหภูมิสูงกว่า 31 องศา จะมีความสมบูรณ์พันธุ์ลดลง อสุจิเคลื่อนที่ไปข้างหน้าลดลง และรูปร่างอสุจิไม่ปกติ นอกจากนี้หากอุณหภูมิในโรงเรือนที่มีความผันผวนระหว่างกลางวันและกลางคืนมากกว่า 10 องศาเซลเซียส (25-35 องศาเซลเซียส) จะทำให้พ่อหมูผลิตอสุจิลดลง

คอกรีดน้ำเชื้อ และความถี่ของการรีดน้ำเชื้อพ่อหมู

พ่อหมูที่ได้รับการกระตุ้นทางเพศก่อนรีดน้ำเชื้อจะทำให้รีดน้ำเชื้อเสร็จเร็วกว่าพ่อหมูที่ไม่ได้รับการกระตุ้น ผลที่ตามมาคือ คนงานสามารถประหยัดเวลาในการรีดน้ำเชื้อพ่อหมูตามโปรแกรมได้ โดยเราสามารถกระตุ้นอารมณ์พ่อหมูก่อนรีดน้ำเชื้อได้โดย ย้ายพ่อหมูตัวนั้นไปอยู่ใกล้พ่อหมูที่กำลังขึ้นดัมมี่หรือกำลังรีดน้ำเชื้ออยู่ เมื่อพ่อหมูตัวนั้นเห็นพ่อที่กำลังรีดก็จะเป็นการกระตุ้นการหลั่งน้ำเชื้อของพ่อตัวนั้นด้วย

เรื่องของความสะอาดและสุขอนามัยขณะรีดน้ำเชื้อเป็นจุดที่ควรให้ความสำคัญเป็นอย่างมาก เพราะ หากขั้นตอนการรีดน้ำเชื้อมีความสกปรก จะทำให้น้ำเชื้อมีการปนเปื้อนได้ทั้งเชื้อแบคทีเรียและเชื้อไวรัส และเชื้อบางตัวนั้นสามารถแพร่จากพ่อหมูไปสู่แม่หมูผ่านทางน้ำเชื้อได้ด้วย

สำหรับโปรแกรมการรีดน้ำเชื้อพ่อหมู ควรมีการรีด 2 ครั้ง/สัปดาห์ หากมีการรีดน้ำเชื้อบ่อยเกิน จะทำให้อสุจิที่ออกมายังโตไม่เต็มที่ เนื่องจากมีระยะเวลาพักรีดไม่เพียงพอ

อาหารและโภชนาการ

• พ่อหมูที่รับอาหารน้อยกว่าเกณฑ์ 1.4 เท่า หรือ พ่อหมูที่ได้รับโปรตีนไม่เพียงพอ จะมีความกำหนัดลดลง และสร้างอสุจิได้ปริมาณน้อยลง
• การเสริมแร่ธาตุซีลีเนียมปริมาณ 0.5 ppm ในอาหารหมูอนุบาล-รุ่นพันธุ์ ส่งผลให้ พ่อหมูผลิตอสุจิปริมาณเพิ่มขึ้น และมีจำนวนอสุจิรูปร่างผิดปกติลดลง นอกจากนี้ การเสริมแร่ธาตุซีลีเนียมในรูปแบบอินทรีย์ จะทำให้ความเข้มข้นของอสุจิและมีความต้านทานต่ออนุมูลอิสระเพิ่มขึ้น อย่างไรก็ตาม เราอาจะพบอสุจิวิ่งไปข้างหน้าลดลง
• สำหรับชาวเกษตรกรที่เลี้ยงหมูเปียแตรง การศึกษาฤทธิ์ของการเสริม แอล-คาร์เนทีน (L-carnitine) ปริมาณ 625 มก./ตัว/วัน จะทำให้จำนวนตัวอสุจิในน้ำเชื้อมากขึ้น

วิธีที่จะพัฒนาสายพันธุ์ได้อย่างรวดเร็วแบบก้าวกระโดด

ในปัจจุบัน เป้าหมายของการพัฒนาสายพันธุ์ของแต่ละฟาร์ม มุ่งเป้าไปที่การเพิ่มจำนวนลูกสุกรหย่านมและการผลิตหมูขุนที่โตเร็ว แข็งแรง ดังนั้นหลายๆฟาร์มจึงเลือกที่จะนำเข้าพ่อหมูสายพันธุ์ใหม่ที่ผ่านการพัฒนาพันธุกรรม มาผลิตเป็นพ่อรีดน้ำเชื้อในฟาร์มเอง อย่างไรก็ตามการเลี้ยงพ่อหมูตั้งแต่อายุหนุ่มจนถึงอายุที่สามารถรีดน้ำเชื้อมาใช้งานได้นั้น ใช้ระยะเวลาอย่างน้อย 3-6 เดือน ทำให้การพัฒนาสายพันธุ์ของสุกรในฟาร์มนั้นเกิดความล่าช้า

ดังนั้น อีกวิธีหนึ่งที่เป็นการยกระดับสายพันธุ์สุกรในฟาร์มโดยที่ไม่ต้องผลิตพ่อหมูเอง คือ การซื้อน้ำเชื้อจากฟาร์มที่มีมาตรฐานทั้งมาตรฐานฟาร์มที่ดีและปลอดภัย เชื่อถือได้ รวมถึงมีการพัฒนาสายพันธุ์ของสุกรอย่างต่อเนื่อง โดยฟาร์มแอมโก้ เป็นอีกหนึ่งฟาร์มที่มีการเลี้ยงสุกรพ่อพันธุ์และผลิตน้ำเชื้อเพื่อจำหน่ายให้กับผู้เลี้ยงสุกรทั่วประเทศไทย ซึ่งน้ำเชื้อพ่อพันธุ์จากฟาร์มแอมโก้นั้น มีคุณสมบัติทางพันธุกรรมที่ดี มีหลากหลายสายพันธุ์ตามความต้องการของตลาด ไม่ว่าจะเป็นดูร็อค ลาจไวท์และแลนด์เรซ รวมถึงมีระดับของสายพันธุ์ให้เลือกไม่ว่าจะเป็นน้ำเชื้อ GGP สำหรับผลิตพ่อแม่พันธุ์แท้ GP เพื่อผลิตพ่อแม่พันธุ์ และ PS สำหรับผลิตหมูขุนและปัจจัยสำคัญอีกอย่างหนึ่งคือ ฟาร์มแอมโก้เป็นความมีความปลอดภัยเรื่องโรค  ระบบป้องกันโรคและมีการสุ่มตรวจโรคในน้ำเชื้อก่อนที่จะส่งถึงมือฟาร์มลูกค้าอีกด้วย

สุดท้ายนี้เราหวังว่าบทความเคล็ดไม่ลับการเลี้ยงพ่อหมูอย่างมีคุณภาพ” ภาค 1 จะทำให้ทุกคนหวนกลับมาคิดถึงการจัดการ ขั้นตอนต่างๆที่ฟาร์มของตนเองได้ทำ และนำไปปรับใช้ เพื่อประโยชน์สูงสุดของฟาร์มและสุขภาพที่ดีของพ่อหมูต่อไป โดยบทความในภาคที่ 2 จะเป็นเรื่องของ “ขั้นตอนการผลิตน้ำเชื้อ” ที่ดี จะต้องทำอย่างไร ฝากรับชมและติดตามในภาคหน้าด้วยครับ

อ้างอิง

Lopez Rodriguez, Alfonso & Soom, Ann & Arsenakis, Ioannis & Maes, Dominiek. (2017). Boar management and semen handling factors affect the quality of boar extended semen. Porcine Health Management. 3. 10.1186/s40813-017-0062-5.